Historia kościoła

 Wieś Klewki założono w roku 1352 na prawie chełmińskim. Biskup Jan Stryprock nadał wówczas ziemię zasłużonemu rycerzowi pruskiemu – Clauko von Hohenbergowi. Wraz z ziemią otrzymał on pięć łanów ziemi na uposażenie kościoła. Budowę rozpoczęto prawdopodobnie w dwa lata po lokacji wsi – w roku 1354. Powstał niewielki drewniany kościół, który jednak z nieznanych obecnie przyczyn spłonął. Przy zaangażowaniu parafian i dzięki ofiarności właściciela majątku powstała nowa świątynia, drewniano-murowana. Wiadomo, że istniała już w 1481 roku. Budynek ten powiększono od zachodu w końcu XV wieku i odnowiono w pozostałej części w II połowie XVI wieku. Konsekracji tej świątyni dokonał biskup warmiński Marcin Kromer 2. sierpnia 1582 roku. Kościołowi patronowała wówczas św. Maria Magdalena. Niestety, 5 sierpnia 1718 roku również ten budynek został strawiony przez pożar. Niespełna dwa lata później, 21 lipca 1720 roku, biskup pomocniczy Jan Franciszek Kurdwanowski konsekrował odbudowaną świątynię. Patronami zostali święty Walenty (orędownik ciężko chorych, zwłaszcza umysłowo, nerwowo i epileptyków) i święty Roch (chroniący od zarazy).

 Świątynię z 1720 roku, służącą parafii do dziś, zbudowano w stylu barokowym z kamienia polnego i cegły. U wejścia do kościoła wznosi się drewniana wieża, ze ścianami w dolnej części pochylonymi do środka, zbudowana w roku 1829. Zakrystia przylega do bryły kościoła od strony północnej. Ściany nawy wzmocnione są przyporami. Wnętrze kościoła pokryte jest drewnianym stropem, zdobnym w polichromie z XVIII wieku. Malowidła przedstawiają Niepokalaną i patronów kościoła oraz tajemnice różańca świętego obramowane medalionami. Strop był częściowo przemalowywany w 1840 roku i na początku XX wieku. Strop jest płaski, o bokach ukośnie opadających i wspieranych przez wysunięty gzyms deskowy prowadzony wzdłuż nawy.

 Ołtarz główny, przedstawiający św. Walentego, prawdopodobnie pochodzi z pracowni Chrystiana Bernarda Schmidta z Reszla, największego artysty rokokowego na Warmii. Obraz ujęty jest w intarsjowaną ramę z 1768 roku. Po bokach ołtarza znajdują się po dwie ukośnie ostawione kolumny, między nimi zaś duże figury aniołów z palmami w rękach, w swej dekoracyjności, plastyce i technice wykonania charakterystyczne dla twórczości Schmidta. Obraz świętego Walentego namalowany został przez F. Grudzińskiego w 1951 roku. Pod obrazem stoi polichromowane i złocone tabernakulum, zwieńczone obecnie wieczną lampką.

 Lewy boczny ołtarz (1720-30) przedstawia w środku scenę Ukrzyżowania (obraz odrestaurowany w 1995), zaś w zwieńczeniu Świętą Rodzinę. Po bokach ołtarza znajdują się dwie kolumny ozdobione płaskorzeźbionymi akantami.

 W środku prawego ołtarza widzimy św. Rocha okrytego srebrną sukienką (wykonaną przez Jana Geese’go), a w zwieńczeniu Matkę Boską Bolesną z sercem przebitym siedmioma mieczami. Świętego Rocha przedstawiono z aniołami przekazującymi mu tabliczkę z bożym zaleceniem „Eris in peste Patronus” („Będziesz patronem od epidemii”). Prawy ołtarz jest objęty kolumnami tak, jak lewy.

 Na belce tęczowej, wizualnie oddzielającej nawę od prezbiterium, odnajdziemy rzeźbioną Grupę Ukrzyżowania z około 1530 roku. W bocznej wnęce mieści się ludowa pieta z XVI wieku. Do wyposażenia kościoła należy również gotycka kropielnica (pierwotnie chrzcielnica) z XIV wieku, wykonana z polnego granitu na kształt kojarzący się z kielichem.

 Warto zwrócić uwagę na barokową ambonę, wykonaną z drewna i zdobioną intarsjami ze sceną Chrystusa nauczającego w świątyni oraz iluzjonistycznym obrazem drzwi. Ambona o kształcie czterobocznej czaszy wspiera się na drewnianym słupie, jest połączona zapleckiem z baldachimem zwieńczonym postacią gołębicy. Na ambonę prowadzą schody otoczone pełną balustradą dekorowaną płytami zdobnymi w delikatne motywy roślinne.

 Spośród zabytków ruchomych warto wspomnieć o renesansowym kielichu datowanym na 1603 rok ufundowanym przez kanonika Jana Woraińskiego, kielichu ze złocnego srebra ufundowanym przez Ernstine Lous (ówczesną właścicielkę majątku Klaukendorf) z 1865 roku (ze stopą z przedstawieniami czterech ewangelistów, krucyfiksu i Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej) i monstrancji z 1752 roku z warsztatu olsztyńskiego złotnika Jana Geese’go.


Historię kościoła spisano w oparciu o następujące źródła:
– Ewa Gołaszewska, Klewki. Z dziejów kościoła i parafii, Olsztyn 2002
– http://leksykonkultury.ceik.eu/index.php/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_pw.%C5%9Bw._Walentego_i%C5%9Bw._Rocha_w_Klewkach
– https://pl.wikipedia.org/wiki/Maciej_Jan_Meyer
– http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php/Chrystian_Bernard_Schmidt